Αιματουρία & Παιδιά: Εισαγωγή

Αιματουρία στα παιδιά ονομάζουμε την παρουσία ερυθρών αιμοσφαιρίων στα ούρα των μικρών μας φίλων. Mόνο ένας μικρός αριθμός ερυθρών αιμοσφαιρίων είναι ικανός για να μεταβάλει το χρώμα των ούρων και για το λόγο αυτό η αιματουρία του μικρού παιδιού προβάλλει πολύ εντυπωσιακά και προκαλεί σημαντική ανησυχία στους γονείς.  Σε κάθε περίπτωση πρέπει να διατηρούμε την ψυχραιμία μας και να ζητούμε την εξέταση του παιδιού από τον ιατρό του, αφού η αιματουρία δεν αποτελεί νόσο αλλά σύμπτωμα μιας υποκείμενης κατάστασης που θα πρέπει να αναζητηθεί και να διερευνηθεί.

Η αιματουρία μπορεί να είναι μακροσκοπική όταν διακρίνεται με γυμνό μάτι και είναι εμφανής ως αλλαγή του χρώματος των ούρων και μικροσκοπική όταν τα ούρα έχουν φυσιολογικό χρώμα αλλά η εξέταση τους με μικροσκόπιο αναδεικνύει περισσότερα από 3 με  5 αιμοσφαίρια κατά οπτικό πεδίο.

Αιματουρία & Προσέγγιση παιδιού

Το πρώτο πράγμα που θα ρωτήσει ο γιατρός σας είναι τι χρώμα είχαν τα ούρα του παιδιού και γι’ αυτό είναι χρήσιμο να έχετε μαζί σας ένα δείγμα ή μια φωτογραφία στο κινητό σας. Ας σημειώσουμε όμως εδώ ότι συχνά το χρώμα των ούρων αλλάζει με την πάροδο του χρόνου και μάλιστα σκουραίνει. Αν τα ούρα έχουν κόκκινο ή ροζ χρώμα είναι πιο πιθανό να προέρχονται από το κατώτερο ουροποιητικό, δηλαδή την ουρήθρα, την ουροδόχο κύστη και τους ουρητήρες, ενώ αν έχουν σκούρο καφέ χρώμα ( σαν μαύρο τσάι ή κόκα κόλα) τότε είναι πιο πιθανό να προέρχονται από τους νεφρούς.

Θα πρέπει πάντα να αποκλείονται καταστάσεις όπου η αλλαγή του χρώματος των ούρων οφείλεται στην κατανάλωση ορισμένων τροφών (π.χ παντζάρια) και φαρμάκων. Επίσης η παρουσία αιμοσφαιρίνης ή μυοσφαιρίνης στα ούρα μπορεί να εκληφθεί λανθασμένα σαν αιματουρία, ενώ το ίδιο συμβαίνει σε πολύ συμπυκνωμένα ούρα ή σε παρουσία κρυστάλλων ουρικού οξέος.

Τα συχνότερα αίτια αιματουρίας στα παιδιά είναι:

• Η καλοήθης οικογενής αιματουρία, που πλέον αναφέρεται σαν νόσος της λεπτής βασικής μεμβράνης. Χαρακτηρίζεται από το γεγονός ότι πάρα πολύ σπάνια εξελίσσεται σε χρόνια νεφρική νόσο.
• Οι λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος
• Η νεφρολιθίαση
• Οι τραυματισμοί στην περιοχή της οσφυϊκής και της κοιλιακής χώρας
• Η έντονη άσκηση
• Οι παθήσεις των νεφρών
• Οι διαταραχές πηκτικότητας του αίματος

Αιματουρία & Παιδιά: Λήψη ιστορικού

Ο γιατρός θα ρωτήσει για τυχόν πρόσφατο τραυματισμό, έντονη άσκηση, ιστορικό λιθίασης ή ορατούς λίθους κατά την ούρηση, πρόσφατες λοιμώξεις του δέρματος ή του αναπνευστικού, νοσήματα των νεφρών, διαταραχές της ακοής ή της όρασης, πρόσφατη λήψη φαρμάκων – συμπεριλαμβανομένων των συμπληρωμάτων διατροφής και φυτικών σκευασμάτων. Σε κορίτσια εφηβικής ηλικίας λαμβάνεται ιστορικό εμμηναρχής ενώ σε σεξουαλικά ενεργούς εφήβους αναζητείται ιστορικό πρόσφατης σεξουαλικής δραστηριότητας και τυχόν έκθεσης σε σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα για την ύπαρξη κυστίτιδας ή ουρηθρίτιδας.

Από το οικογενειακό ιστορικό θα ζητηθούν πληροφορίες για διαπιστωμένη αιματουρία σε άλλα μέλη της οικογένειας, υπέρταση, λιθίαση, νεφρική ανεπάρκεια, διαταραχές ακοής και πηκτικότητας.

Αιματουρία & Παιδιά: Φυσική εξέταση

Ανάλογα με το ιστορικό και την κλινική εξέταση θα προγραμματιστεί ο εργαστηριακός έλεγχος που αν δεν είναι στοχευμένος μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά εκτενής και επίπονος. Πιο συγκεκριμένα:

• Η ύπαρξη υπέρτασης ή/και οιδήματος βλεφάρων και κάτω άκρων σημαίνουν την ύπαρξη οξέος νεφριτικού συνδρόμου που καθιστά την κατάσταση περισσότερο επείγουσα και προσδιορίζει άμεσα τον εργαστηριακό έλεγχο.
• Το εξάνθημα ή/και η αρθρίτιδα μας κατευθύνουν προς την πορφύρα Henoch-Schonlein ή τον Συστηματικό Ερυθηματώδη Λύκο.
• Ο πυρετός ή/και το άλγος στην οσφύ μπορεί να είναι συμπτώματα πυελονεφρίτιδας.
• Μια ψηλαφητή κοιλιακή μάζα θα μας κατευθύνει προς τον προγραμματισμό ακτινολογικού ελέγχου για τον αποκλεισμό υδρονέφρωσης, πολυκυστικής νεφρικής νόσου ή όγκου του νεφρού.

Αιματουρία & Παιδιά: Εργαστηριακή διερεύνηση

Οι εξετάσεις που θα ζητηθούν από το γιατρό σας θα προκύψουν από το ιστορικό και την κλινική εξέταση, όπως αναφέρεται και παραπάνω. Συνήθως περιλαμβάνουν:

• Γενική εξέταση αίματος όπου εκτός των άλλων ελέγχεται ο αριθμός των αιμοπεταλίων
• Βιοχημικός έλεγχος νεφρικής λειτουργίας και ηλεκτρολυτών
• Εξετάσεις ούρων για την αναζήτηση πρωτεΐνης, και καλλιέργεια ούρων προς αποκλεισμό ουρολοίμωξης
• Εξέταση ούρων για μικροσκόπηση αντίθετης φάσης. Πρόκειται για μια ειδική εξέταση που μπορεί να προσδιορίσει αν τα ερυθρά αιμοσφαίρια προέρχονται από το ανώτερο ή των κατώτερο ουροποιητικό σύστημα.
• Υπερηχογράφημα νεφρών
• Περισσότερο εξειδικευμένες εξετάσεις αίματος και ούρων γίνονται για τη διερεύνηση ανοσολογικών νοσημάτων, νεφρολιθίασης κ.λπ. και καθοδηγούνται από το σχετικό ιστορικό και τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης.
• Περισσότερο εξειδικευμένες απεικονιστικές εξετάσεις όπως αξονική τομογραφία, Doppler νεφρικών αγγείων και μαγνητική αγγειογραφία γίνονται για τη διερεύνηση συγκεκριμένων και λιγότερο συχνών  νοσημάτων.
• Κυστεοσκόπηση μπορεί να ζητηθεί επί υποψίας αιματουρίας από το κατώτερο ουροποιητικό όταν ο παραπάνω έλεγχος δεν έχει θέσει τη διάγνωση της υποκείμενης κατάστασης.
• Η νεφρική βιοψία γίνεται σε επιλεγμένες περιπτώσεις, όπως όταν η αιματουρία συνδυάζεται με πρωτεϊνουρία ή/ και διαταραχές της νεφρικής λειτουργίας, όταν υπάρχουν ενδείξεις συστηματικού νοσήματος ή ευρήματα από τον ανοσολογικό έλεγχο.

Θεραπεία

Δεν υπάρχει συγκεκριμένη θεραπεία για την αιματουρία, παρά αυτή κατευθύνεται προς την αντιμετώπιση της υποκείμενης πάθησης.